Беларускі інстытут сістэмнага аналізу і інфармацыйнага забеспячэння навукова-тэхнічнай сферы

Таццяна Сталярова: Краіны ЕАЭС валодаюць навуковай базай, каб стаць лідэрамі ў прымяненні мірнага атама па-за энергетыкай
Адрас дакумента: http://www.belisa.org.by/by/news/b0560802c3bb7a0c.html

30.06.2025

Актыўнае супрацоўніцтва ў атамным неэнергетычным і неатамным высокатэхналагічных сектарах, якое развіваецца паміж Беларуссю і дзяржкарпарацыяй "Расатам", мае патэнцыял для маштабавання ў рамках Еўразійскага эканамічнага саюза. Такую думку выказала намеснік Старшыні Дзяржаўнага камітэта па навуцы і тэхналогіях Рэспублікі Беларусь Таццяна Сталярова падчас круглага стала "Развіццё ядзерных тэхналогій у рамках асноўных напрамкаў прамысловага супрацоўніцтва ў ЕАЭС да 2030 года: перспектывы кааперацыйнага ўзаемадзеяння дзяржаў — членаў ЕАЭС" на палях Еўразійскага эканамічнага форуму.

Таццяна Сталярова спачатку спынілася на тэме супрацоўніцтва Беларусі і Расіі ў сферы ядзерных тэхналогій. "Беларуская АЭС, безумоўна, стала флагманскім праектам, сімвалам тэхналагічнага прарыву. Аднак патэнцыял беларуска-расійскага ўзаемадзеяння ў атамнай сферы значна шырэйшы, сінэргія з неатамнымі галінамі адкрывае ўнікальныя магчымасці. Беларускія арганізацыі і дзяржкарпарацыя "Расатам" актыўна развіваюць супрацоўніцтва ў атамным неэнергетычным і неатамным высокатэхналагічных сектарах. Для гэтага рэалізуецца адпаведная комплексная праграма, якая ўключае канкрэтныя крокі па прыярытэтных напрамках: ядзерная медыцына, цыфравізацыі, адытыўная тэхналогіі, электратранспарт і іншыя. Кожны кірунак мае выразны план з прызначанымі выканаўцамі і тэрмінамі", — сказала яна.

Па словах Таццяны Сталяровай, у галіне медыцыны і аховы здароўя супрацоўніцтва з Расіяй ужо дае адчувальныя вынікі. У галіне прамысловасці і матэрыялазнаўства ідзе работа па стварэнні перспектыўнага Рэспубліканскага цэнтра адытыўных тэхналогій агульнага доступу. Плануецца, што цэнтр будзе займацца распрацоўкай новых метадаў і матэрыялаў для 3D-друку, правядзеннем даследаванняў і навучаннем спецыялістаў для розных галін прамысловасці.

Яшчэ адным перспектыўным напрамкам, па якім ажыццяўляецца супрацоўніцтва з Расіяй, з'яўляецца прамысловая робататэхніка і станкабудаванне. Тут у прапрацоўцы праекты па сумесным развіцці і выпуску высокатэхналагічнай прадукцыі з наступным забеспячэннем ёю прамысловых прадпрыемстваў Беларусі і Расіі. Прапрацоўваюцца пытанні пастаўкі на экспарт у іншыя краіны.

Акрамя таго, у Саюзнай дзяржаве выконваецца сумесная распрацоўка комплексных рашэнняў па ахове навакольнага асяроддзя ад забруджвання непрыдатнымі пестыцыдамі, уключаючы стварэнне тэхналогій абясшкоджвання. Таксама рэалізуецца шэраг сумесных праектаў па ўкараненні трэнажораў для падрыхтоўкі персаналу электрастанцый. Ажыццяўляецца кааперацыя ў галіне сістэм назапашвання энергіі, распрацоўцы цягавых батарэй для электратранспарту.

"Прыведзеныя прыклады — гэта толькі частка працы, якая цяпер праводзіцца ў галіне развіцця беларуска-расійскага супрацоўніцтва па атамных неэнергетычных і неатамных напрамках. Упэўнена, што гэты вопыт мае патэнцыял маштабавання і ў рамках Еўразійскага эканамічнага саюза", — звярнула ўвагу намеснік старшыні ДКНТ.

З улікам тэхналагічных задзелаў і кампетэнцый навуковых і вытворчых арганізацый краін ЕАЭС яна назвала перспектыўнымі шэраг напрамкаў узаемадзеяння ў ядзернай неэнергетычнай сферы. У іх ліку — сумесныя праекты па вытворчасці ізатопаў і радыёфармпрэпаратаў на базе прадпрыемстваў краін саюза, супрацоўніцтва па распрацоўцы і ўкараненні сістэм штучнага інтэлекту для апрацоўкі дыягнастычных малюнкаў пазітронна-эмісійнай і камп'ютарнай тамаграфіі, сумесныя навукова-даследчыя і доследна-канструктарскія работы і ўкараненне радыяцыйных тэхналогій для мадыфікацыі ўласцівасцей матэрыялаў, надання ім унікальных характарыстык (трываласць, тэрмаўстойлівасць). А таксама выкарыстанне паскаральнікаў часціц для стэрылізацыі медыцынскіх вырабаў, дэзінфекцыі прадуктаў харчавання, ачысткі сцёкавых вод і газавых выкідаў і інш.

"Краіны Еўразійскага эканамічнага саюза валодаюць неабходнымі кампетэнцыямі, навуковай базай, каб стаць лідарамі ва ўжыванні мірнага атама па-за энергетыкай і ў стварэнні перадавых неатомных тэхналогій на гэтай аснове. Мы бачым вялікі патэнцыял у стварэнні сумесных высокатэхналагічных прадуктаў і паслуг — ад ратуюць жыцці радыёфармпрэпаратаў да экалагічных прамысловых тэхналогій. А сінэргія нашых навуковых школ і прамысловых магутнасцяў будуць спрыяць вырашэнню шэрагу задач. Прапануем працаваць разам, актывізаваць наша ўзаемадзеянне, каб гэты велізарны патэнцыял быў рэалізаваны для развіцця рэальных сектараў эканомік краін ЕАЭС", — заключыла Таццяна Сталярова.